Πολλοί πιστεύουν ότι η κληρονομικότητα και το ψυχογενές στρες είναι οι δύο κύριοι παράγοντες που οδηγούν στην εμφάνιση αυτοανοσίας. Ωστόσο, μελέτες σε δίδυμα αδέρφια έχουν δείξει ότι η κληρονομική προδιάθεση εμπλέκεται κατά 25% περίπου, ενώ το υπόλοιπο 75% αφορά σε αίτια που οφείλονται σε παράγοντες κινδύνου, που συνδέονται με τον τρόπο ζωής. Το ψυχογενές στρες λειτουργεί κυρίως ως μηχανισμός πυροδότησης της νόσου, για τα περισσότερα αυτοάνοσα.
Στάδια Ανάπτυξης ενός Αυτοάνοσου Νοσήματος
Τα αυτοάνοσα δεν οφείλονται σε έναν και μόνο παράγοντα. Πρόκειται για ασθένειες που αναπτύσσονται μέσα από την συνδυαστική επίδραση πολλαπλών παραγόντων.
Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, η εμφάνιση αυτοανοσίας προκύπτει μέσα από 3 στάδια.
1. Κληρονομικότητα
Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων υπάρχει μια κληρονομική προδιάθεση, μια ευαισθησία στην ανάπτυξη αυτοανοσίας. Θεωρείται ότι η πλειοψηφία του πληθυσμού έχει γονίδια που προδιαθέτουν για αυτοάνοσα νοσήματα. Παρότι η γενετική προδιάθεση συμμετέχει στην εκδήλωση αυτών των ασθενειών, οι μη-κληρονομικοί παράγοντες κινδύνου παίζουν σημαντικότερο ρόλο απ’ ότι πιστεύαμε παλαιότερα.
2. Παράγοντες Κινδύνου που Συνδέονται με τον Τρόπο Ζωής
Για την πλειοψηφία των αυτοάνοσων ασθενειών το μεγαλύτερο βάρος για την εκδήλωση τους, αφορά κατά 75% σε μεταβολικούς παράγοντες, που συνδέονται με τον τρόπο ζωής, τις ελλείψεις του οργανισμού και τη διατροφή.
Ανεπάρκειες σε μικροθρεπτικά συστατικά, όπως βιταμίνες, μεταλλικά στοιχεία, αντιοξειδωτικά κ.ά.:
Καταστέλλουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος
Επιδεινώνουν τις φλεγμονές
Οδηγούν στην εμφάνιση και επιδεινώνουν την πορεία αυτοάνοσων νοσημάτων.
Η οριακή χρόνια έλλειψη θρεπτικών στοιχείων περνάει απαρατήρητη για πολλά χρόνια, μέχρι την εκδήλωση κάποιας ασθένειας
Συνθήκες ανεπάρκειας θρεπτικών ουσιών, επηρεάζουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και φυσιολογικών διαδικασιών του οργανισμού, αυξάνοντας τον κίνδυνο για την ανάπτυξη αυτοανοσίας.
Η κληρονομική προδιάθεση, οι ελλείψεις σε μικροθρεπτικά συστατικά και οι μεταβολικές διαταραχές, μπορούν να συνυπάρχουν σε ένα άτομο για χρόνια, χωρίς να εμφανιστεί νόσημα.
3. Το Στρες και Παράγοντες που Πυροδοτούν τη Νόσο
Πριν την εμφάνιση ενός αυτοάνοσου νοσήματος προηγείται μια μακροχρόνια περίοδος όπου δεν υπάρχουν συμπτώματα. Σε αυτό το διάστημα συσσωρεύονται μεταβολικές διαταραχές και συχνά ένα έντονο στρες πυροδοτεί την εμφάνιση συμπτωμάτων, όπως πόνοι στις αρθρώσεις για παράδειγμα, στην περίπτωση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Στη συνέχεια τα συμπτώματα εμφανίζονται με μεγαλύτερη ένταση και συχνότητα, μέχρι να έχουμε μια χρόνια εγκατεστημένη νόσο.
Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι το ψυχογενές στρες είναι ο Νο1 παράγοντας για την εκδήλωση αυτοάνοσου νοσήματος. Μπορεί να είναι για πολλά νοσήματα, για τα περισσότερα αυτοάνοσα όμως, το στρες είναι η σκανδάλη, είναι αυτό που θα πυροδοτήσει την εκδήλωση τους.
Η κληρονομική προδιάθεση, οι ελλείψεις σε μικροθρεπτικά συστατικά και οι μεταβολικές διαταραχές, μπορούν να συνυπάρχουν σε ένα άτομο για χρόνια, πριν την εμφάνιση νόσου.
Αυτό που συμβαίνει είναι ότι το άγχος και το στρες είναι παράγοντες που πυροδοτούν μια σειρά αντιδράσεων σε έναν οργανισμό που βρίσκεται ήδη σε διαταραγμένη μεταβολική ισορροπία. Είναι απαραίτητη προϋπόθεση να έχουν προηγηθεί σημαντικές μεταβολικές αλλοιώσεις, ώστε το στρες να οδηγήσει στην εμφάνιση κάποιου αυτοάνοσου νοσήματος.
Ένα άτομο βρίσκεται στο όριο οργανικά και αποκλίνει από τη φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού. Σε αυτό το σημείο, ένα έντονο στρες είναι αυτό που «δίνει το σπρώξιμο» και κάνει τη νόσο να εμφανιστεί. Ο βασικός λόγος όμως είναι η αλλοίωση της μεταβολικής ισορροπίας του οργανισμού. Υπάρχουν βέβαια και αυτοάνοσα όπως αυτά που αφορούν στο δέρμα κυρίως, η ψωρίαση για παράδειγμα, όπου το στρες είναι κυρίαρχος παράγοντας.
