Τα Χριστούγεννα είναι μνήμες. Μνήμες συνήθως παιδικών χρόνων. Μνήμες απλότητας, ξεγνοιασιάς, φωτός μέσα στην ψυχή.
Όπως έγραψε ο Κωστής Παλαμάς μία χριστουγεννιάτικη μέρα του 1924: «Μέσα μου λάμπουν ξάστεροι ουρανοί, και το κορμί μου, φάτνη ταπεινή, βλέπω κι αλλάζει, γίνεται ναός. Ω! Μέσα μου γεννιέται ένας Θεός».
Όταν ήμασταν παιδιά περιμέναμε τα Χριστούγεννα και τον Αη Βασίλη με ανυπομονησία και χαρά. Ήταν η γιορτή που την είχαμε συνδυάσει με χιόνι, θαλπωρή, οικογένεια, δώρα.
Οι ημέρες των Χριστουγέννων ήταν χαρούμενες, ξέγνοιαστες με αγάπη.
Μέσα στην πάροδο των χρόνων κάποια πράγματα άλλαξαν. Ειδικά στην εποχή μας, που εδώ και δύο χρόνια βιώνει μια πρωτόγνωρη καθημερινότητα. Η πανδημία μας έχει κάνει να αλλάξουμε την ζωή μας, τις συνήθειες μας.
Ο κορονοϊός βάζει φρένο…στα όνειρά μας, στις αποδράσεις μας, στις συναντήσεις μας. Η πανδημία μας κάνει να αναπολούμε στιγμές του χθες.
Ο χριστουγεννιάτικος στολισμός στις βιτρίνες και στους δρόμους μας κάνει να νοσταλγούμε τα Χριστούγεννα προηγούμενων δεκαετιών. Κάποιοι ήταν τυχεροί και έζησαν αλησμόνητα Χριστούγεννα. Τότε που όλα ήταν απλά και αληθινά.
Ξεδιπλώνουμε το χθες μέσα από φωτογραφίες και βίντεο από τις προηγούμενες δεκαετίες, ελπίζοντας πως θα τελειώσει σύντομα ο εφιάλτης που ζούμε.
Ας κρατήσουμε κοντά μας τα πρόσωπα που αγαπάμε και να περάσουμε μαζί τους τις άγιες αυτές ημέρες των Χριστουγέννων.
Μνήμες μίας άλλης Αθήνας
Στην δεκαετία του ’60 τις ημέρες των Χριστουγέννων, το κέντρο της Αθήνας, ήταν το σημείο αναφοράς για μικρούς και μεγάλους.
Οι δρόμοι ήταν φωτισμένοι με λαμπιόνια, οι βιτρίνες “ντυμένες” χριστουγεννιάτικα ανταγωνιζόντουσαν η μία την άλλη, ενώ τα παιδιά ήταν χαρούμενα με τα δώρα που ανυπομονούσαν να βρουν είτε κάτω από το μαξιλάρι τους, είτε κάτω από το Χριστουγεννιάτικο δένδρο.
Στους ίδιους δρόμους γύρω από την πλατεία Ομονοίας, στα Χαυτεία, γύρω από το Σύνταγμα, κυκλοφορούσαν πλούσιοι και φτωχοί
Τότε η Χριστουγεννιάτικη Αθήνα ξυπνούσε στους ανθρώπους την ποίηση της καλοσύνης και της αγάπης. Τα Χριστούγεννα έκαναν την πόλη να αφαιρεί για λίγο καιρό την απρόσωπη μάσκα της.
Γύρω από την πλατεία Ομονοίας, στα Χαυτεία, γύρω από το Σύνταγμα, κυκλοφορούσαν άλλοι με σακούλες με ψώνια, άλλοι με χριστουγεννιάτικα δωράκια μέσα σε κουτάκια που στα μάτια των μπόμπιρων έμοιαζαν μαγικά.
Τις ημέρες εκείνες το χέρι των πλουσίων που κατέβαιναν για ψώνια στην Αθηνάς πήγαινε πάντα στην τσέπη όταν στο διάβα τους τύχαινε κάποιος φτωχός. Ήταν τότε που τα Χριστούγεννα ήταν των πιστών.
Οι «παθιασμένοι» καταναλωτές δεν είχαν ακόμα εμφανιστεί να δώσουν έντονη την απόχρωση του χρήματος στη γιορτή του Χριστού. Στη γιορτή της απλότητας.Τα Χριστούγεννα στην πόλη είναι απλωμένα καλάθια πλανόδιων από την Αιόλου ως την Αθηνάς και από το Μοναστηράκι ως τα Χαυτεία. Είναι πινακίδες από νέον στους δρόμους και αυτοκίνητα να γεμίζουν τους δρόμους της Σταδίου.
Οι λαχειοπώληδες εργάζονταν νυχθημερόν διαλαλώντας την πραμάτεια τους, το πρωτοχρονιάτικο Κρατικό Λαχείο έξω από το θρυλικό μαγαζί του Μπακάκου στην Αγίου Κωνσταντίνου.
Στη γιορτινή πρωτεύουσα που παλεύει να επουλώσει τις πληγές του ελληνοτουρκικού πολέμου εγκαινιάζεται ο «κινηματογράφος τσέπης» στο κατάστημα των Μαγγιόρου και Ρουσόπουλου στην οδό Ερμού.
«Ο θαυμάσιος κινηματογράφος του Έδισον – με 60 λεπτά!» που διαλαλεί η διαφήμιση δεν είναι παρά μικρά βιβλιαράκια με φωτογραφίες που αποτυπώνουν τις διαφορετικές φάσεις μιας κίνησης με ένα γρήγορο ξεφύλλισμα. Κι όμως αρκούν για να συγκεντρώσουν πλήθη κόσμου που θέλουν να απολαύσουν το θέαμα ως «το κάτι εξαιρετικό» για τις γιορτές του 1897.
Το έθιμο των δώρων στους άνδρες της τροχαίας
Την Πρωτοχρονιά του μακρινού 1936 οι απλοί πολίτες δίνουν για πρώτη φορά δώρα στους τροχονόμους ανά την Ελλάδα.
Ο πληθυσμός των πόλεων (μετά το προσφυγικό ρεύμα) έχει αρχίσει να αυξάνεται αλλά και οι δρόμοι να γεμίζουν με αυτοκίνητα και άπειρους οδηγούς που δημιουργούν κομφούζιο.
Την Πρωτοχρονιά του μακρινού 1936 οι απλοί πολίτες δίνουν για πρώτη φορά δώρα στους τροχονόμους ανά την Ελλάδα
Οι πολίτες με συμπάθεια παρατηρούν το έργο των τροχονόμων ενώ οι καταστηματάρχες κάνουν έναν μικρό έρανο για να το επαινέσουν. Οι Αρχές το απορρίπτουν καθώς το θεωρούν δωροδοκία. Το περιστατικό φτάνει στα αφτιά του βασιλιά κι εκείνος βγαίνει με τον οδηγό του στην οδό Ρηγίλλης και αφήνει γλυκά και κρασί ως δώρο στον τροχονόμο της περιοχής.
Ένα από τα γνωστότερα γλυκά που φτιάχνουν οι νοικοκυρές την περίοδο των γιορτών είναι οι κουραμπιέδες. Παλαιότερα το παραδοσιακό γλύκισμα με την άχνη κόστιζε στους νοικοκυραίους 80 δραχμές η οκά.
Ακόμη παλιότερα, στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, τα παραδοσιακά γλυκίσματα που δεν έλειπαν από το γιορτινό σπίτι των Ελλήνων, οι βασιλόπιτες (προς… κυριολεκτικά τρεις κι εξήντα), φοντάν, πτι φουρ, καραμελλέ, κονιάκ, λικέρ και πάστες σε «τιμάς των εργοστασίων», που έκαναν την στοά Αρσακαείου να μοσχοβολά.
Στη δεκαετία του ’70 όπου η άνθιση του ελληνικού σινεμά αποτελεί την είδηση της εποχής. Οι σταρ γίνονται εξώφυλλο στα περιοδικά και μπαίνουν σε γιορτινές μπάλες για να τραβήξουν τα βλέμματα.
