Chain Killer…γνωστός ως Serial Killer : ο άνθρωπος της «διπλανής πόρτας»
Συγγραφή-επιμέλεια κειμένου:
Μαρία-Φιλομήλα Κερεμέζη
Εκπαιδευτικός, MSc Forensic Psychology, Mέλος του ΚΕ.ΜΕ
Ο όρος serial killer έχει μια σχετικά πρόσφατη ιστορία. Ο James Reinhardt, στο βιβλίο Sex Perversion and Sex Crime, χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τον ορισμό του “αλυσιδωτού” δολοφόνου (chain killer), για να δείξει τον δολοφόνο, που αφήνει πίσω του μια “αλυσίδα” δολοφονιών.
Για να μιλήσουμε για έναν serial killer, είναι απαραίτητο το υποκείμενο να δείξει μια σαφή βούληση να σκοτώσει. Ακόμη και αν οι δολοφονίες δεν πραγματο-ποιηθούν, και τα θύματα επιβιώσουν, το κεντρικό στοιχείο είναι η “επαναληπτικότητα της δολοφονικής δράσης”.
Το 1966, ο John Brophy, αναγνωρίζει το φαινόμενο με τον όρο serial killer.
Το 1988, το Εθνικό Ινστιτούτο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ (National Institute of Justice) επεξεργάστηκε μια πρώτη περιγραφή του τι, συγκεκριμένα, εννοείται με τον όρο serial killer: τη δολοφονία μιας σειράς από δύο ή περισσότερα άτομα, με εγκλήματα ξεχωριστά, που διαπράττονται συνήθως, αλλά όχι πάντα, από έναν μοναδικό “συγγραφέα”.
Το κίνητρο, συνήθως, πρέπει να αναζητηθεί, όχι τόσο σε ένα άμεσα αναγνωρίσιμο κέρδος, όσο στην ικανοποίηση μιας βαθιάς ψυχολογικής ανάγκης του δολοφόνου. Με μερικούς από αυτούς δεν μπορούμε ποτέ να καταλάβουμε, γιατί δολοφόνησαν. Είναι ανεξήγητο. Γνωρίζουμε όμως, ότι είναι ένα είδος «ανάγκης», να γίνουν οι εσωτερικές τους φαντασιώσεις συγκεκριμένες και ζωντανές. Τα χαρακτηριστικά της σκηνής του εγκλήματος, η συμπεριφορά του δολοφόνου, η σχέση με το θύμα και η βία που διαπράττεται σε αυτό, αντανακλούν τα σαδιστικά και σεξουαλικά συστατικά του serial killer.
Οι περισσότεροι από αυτούς έχουν προβλήματα στη σεξουαλική σφαίρα. Έτσι λοιπόν, ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόζεται η σεξουαλική ορμή, είναι αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε και να εμβαθύνουμε. Σε μια μελέτη που διεξήγαγε το FBI, το 42% των serial killer που εξετάστηκαν, υπέστησαν σωματική κακοποίηση κατά τη διάρκεια της εξελικτικής περιόδου (R. Ressler 1992). Αναφερόμενος σε μια μελέτη του FBI σχετικά με τον serial killer, ο Füllgrabe (1992) αναλύει τη δυναμική που σχετίζεται με την έναρξη σαδιστικών φαντασιώσεων: πριν από την ηλικία των 18 ετών, 56% των εγκληματιών φανταζόταν, ότι διαπράττουν βιασμό, αλλά μόνο το 40% με τη σειρά τους είχαν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση σε νεαρή ηλικία.
Το behavioral profiling διατυπώνει την παραδοχή, ότι κάθε άτομο αναπτύσσει τη δική του ειδική και μοναδική προσωπικότητα, που χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένα πρότυπα συμπεριφοράς. Ένα από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά αυτών των δραστών αποτελεί το γεγονός, πως δεν φέρουν κάποια διαφορά ως προς την ομοιότητά τους με τον άνθρωπο της διπλανής πόρτας. Μοιάζουν με ένα συνηθισμένο άνθρωπο και υποδύονται ρόλους, ώστε να μην αποκαλυφθεί η σκοτεινή τους δραστηριότητα. Κάποιοι από αυτούς, οι περισσότεροι, συνήθως από πολύ μικρή ηλικία, εμφάνιζαν φαντασιώσεις θανάτου και βίας, τις οποίες και πραγματοποιούσαν σε ζώα.
Είναι η γνωστή τριάδα συμπτωμάτων, όπως καταγράφηκε από τον Αμερικανό ερευνητή Τζ.Μ. ΜακΝτολναλντ , «η τριάδα ΜακΝτόναλντ» (γνωστή και ως «triad of sociopathy») , η οποία περιλαμβάνει την θανάτωση και τον βασανισμό μικρών ζώων, την εμμονή με τη φωτιά (εμπρησμός), και την χρόνια ονείρωξη. Επίσης, κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, δεν ήταν λίγοι αυτοί που υπέστησαν ψυχική και σωματική κακοποίηση. Αλλά και η σχέση τους με τους γονείς, και κυρίως με την μητέρα, διαδραματίζει έναν εξίσου σημαντικό ρόλο. Κάποιοι από αυτούς εμφανίζουν ασυνήθιστη-αφύσικη σχέση με την μητέρα τους. Τέλος, τα λόγια του διαβόητου Τέντ Μπάντι, αποδεικνύουν κατάφορα την ανάγκη για εξουσία κυρίως σεξουαλική κυριαρχία που τους διαφεντεύει : «Ήθελα να τους κατέχω, να εξουσιάζω τη ζωή και το θάνατο….»
Είναι, επομένως, απαραίτητο να παρασχεθεί ένα πορτρέτο του ατόμου, που να του επιτρέπει να το κατανοήσουμε και να το διακρίνουμε από άλλες κατηγορίες serial offender, δηλαδή, τους ανθρωποκτόνους μαζικών ανθρωποκτονιών (mass murderer) και τους ανθρωποκτόνους οργιαστικού τύπου (spree murder). Το βασικό πορτρέτο αποτελείται από δημογραφικές και συμπεριφορικές πληροφορίες που εκτίθενται από μια κατηγορία εγκληματιών :
• Ηλικία
• Φύλο
• Εθνικότητα
• Οικογενειακή κατάσταση/προσαρμογή στη σχέση
• Κοινωνικοοικονομική κατάσταση
• Εργασία, ιστορικό απασχόλησης, προσαρμογή
• Συνήθειες εργασίας
• Κατοικία σε σχέση με τη σκηνή του εγκλήματος
• Η νοημοσύνη διαιρείται σε: μέσο, πάνω ή κάτω από το μέσο όρο
• Τα σχολικά αποτελέσματα και η προσαρμογή στο σχολείο
• Ο τρόπος ζωής και η κοινωνική προσαρμογή
• Εκπαιδευτικό περιβάλλον προέλευσης
• Προσωπική εμφάνιση και φροντίδα
• Προηγούμενες επαφές με τη δικαιοσύνη
• Χαρακτηριστικά της προσωπικότητας
• Παθολογικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας
• Στοιχεία ψυχικής ανισορροπίας
• Σεξουαλική προσαρμογή
• Παρουσία στοιχείων σεξουαλικής διαστροφής
• Χαρακτηριστικά του χρησιμοποιούμενου οχήματος
Το 1988 οι Εγκληματολόγοι Ρόναλντ Χολμς και Μπέργκερ παρουσίασαν 4 διαφορετικούς ως προς τα κίνητρα κατά συρροή δολοφόνους:
1) Ο οραματικός (visionary): ο οραματικός κατά συρροή δολοφόνος οδηγείται σε τέτοιες ενέργειες εξαιτίας κάποιων οραμάτων και φωνών που βλέπει και ακούει, που εμφανίζονται με μορφή κάποιου θεού ή δαιμόνων. Στην πραγματικότητα πρόκειται για άτομα με σοβαρή ψυχωσική διαταραχή (σχιζοφρένεια, οξεία παράνοια), που γίνονται έρμαια των οπτικών και ακουστικών ψευδαισθήσεών τους. Ένα παράδειγμα οραματιστή κατά συρροή δολοφόνου αποτελεί ο Ντέιβιντ Μπέρκοβιτς.
2) Ο ιεραπόστολος ( missionary) : μία χαρακτηριστική περίπτωση αυτού του τύπου κατά συρροή δολοφόνου είναι ο Ρόμπερτ Πίκτον. Ο συγκεκριμένος τύπος serial killer θεωρεί πως έχει να εκπληρώσει ένα σκοπό, να φέρει εις πέρας μία αποστολή. Στο μυαλό του υπάρχει μία ομάδα ανθρώπων που δεν πρέπει να υπάρχει όπως οι πόρνες, οι ομοφυλόφιλοι κλπ. και έτσι θεωρεί πως οφείλει να τις εξαφανίσει. Τα κίνητρα αυτών των δραστών δεν οφείλονται σε κάποια ψυχική διαταραχή, αλλά σε τραυματικά για αυτούς βιώματα, κυρίως σε πρώιμη ηληκία.
3) Ο ηδονιστής ( hedonistic): ο ηδονιστής ως κίνητρό του, όπως είναι εμφανές και από τη λέξη, έχει την ηδονή, που του προκαλεί ο φόνος. Οι ηδονιστές διακρίνονται στις εξής τρείς υποκατηγορίες:
α) τον εκ λαγνείας δολοφόνο (lust serial killer) ,
β) τον δολοφόνο, που έλκεται από την ηδονή της αγωνίας ( thrill serial killer) και
γ)τον δολοφόνο, που αποσκοπεί στην απόκτηση υλικής ύλης (comfort serial killer), αν και ο συγκεκριμένος τύπος αμφισβητείται.
4) Ο επικυρίαρχος ( power-control) : αντλεί ευχαρίστηση από την διαδικασία που ακολουθεί, από την στιγμή της επαφής με το θύμα μέχρι και την ολοκλήρωση της δράσης του. Χαρακτηριστική περίπτωση ο Τέντ Μπάντι.
Ολοκληρώνοντας, θα πρέπει να τονιστεί, ότι όλοι οι ψυχοπαθείς δεν είναι κατά συρροή δολοφόνοι, όμως όλοι οι κατά συρροή δολοφόνοι είναι ψυχοπαθείς.
