Ο βασιλιάς της Συρίας Θείαντας είχε μια κόρη, τη Μύρρα ή Σμύρνα, την οποία η οργή της Αφροδίτης παρακίνησε να ερωτευτεί τον πατέρα της. Με τη βοήθεια της τροφού της Ιππολύτης κατάφερε να εξαπατήσει τον Θείαντα και να ενωθεί μαζί του για δώδεκα νύχτες.
Τη δωδέκατη όμως νύχτα ο Θείαντας κατάλαβε την πονηριά της κόρης του και την καταδίωξε οπλισμένος με το μαχαίρι του, για να τη σκοτώσει. Η Μύρρα μπροστά σ’ αυτόν τον κίνδυνο ζήτησε την προστασία των θεών και οι θεοί τη μεταμόρφωσαν σε δέντρο, το δέντρο Μύρρα (*).
Δέκα μήνες αργότερα ο φλοιός του δέντρου ανασηκώθηκε, έσκασε και από εκεί βγήκε ένα παιδί, που πήρε το όνομα Άδωνης. Η Αφροδίτη, συγκινημένη από την ομορφιά του βρέφους, το πήρε και το εμπιστεύτηκε μυστικά στην Περσεφόνη, για να το αναθρέψει.
Εκείνη όμως ερωτεύτηκε με τη σειρά της το όμορφο παιδί και δε θέλησε να το δώσει πίσω στην Αφροδίτη. Η διαμάχη ανάμεσα στις δύο θεές διευθετήθηκε από το Δία, και αποφασίστηκε ο Άδωνης να ζει ένα τρίτο του χρόνου με την Αφροδίτη, ένα τρίτο του χρόνου με την Περσεφόνη και ένα τρίτο όπου θα ήθελε.
Ο Άδωνης όμως περνούσε πάντοτε δύο τρίτα του χρόνου με την Αφροδίτη και ένα μονάχα τρίτο με την Περσεφόνη. Αργότερα η Άρτεμη οργισμένη (δε γνωρίζουμε ακριβώς για ποιους λόγους) ξεσήκωσε εναντίον του ένα αγριογούρουνο, το οποίο σ’ ένα κυνήγι τον τραυμάτισε θανάσιμα.
Ο μύθος του Άδωνη τοποθετείται άλλοτε στο βουνό Ιδάλιο και άλλοτε στον Λίβανο. Τη φοινικική πόλη Βύβλο τη διέσχιζε ένα ποτάμι που λεγόταν Άδωνης και που κάθε χρόνο την ημέρα που γιόρταζαν το θάνατο του Άδωνη έπαιρνε ένα κόκκινο χρώμα.
Πολλοί μύθοι λουλουδιών συνδέθηκαν με την ιστορία του Άδωνη· όχι μόνο η μυθική καταγωγή του μύρου (τα δάκρυα της Μύρρας), αλλά και η προέλευση του ρόδου· το τριαντάφυλλο στην αρχή ήταν άσπρο, καθώς όμως η Αφροδίτη έτρεχε, για να βοηθήσει τον τραυματισμένο φίλο της, τρυπήθηκε στο πόδι από ένα αγκάθι και το χρώμα από το αίμα της έβαψε τα λουλούδια, που από τότε της έχουν αφιερωθεί. Και οι ανεμώνες πιστεύεται ότι γεννήθηκαν από το αίμα του πληγωμένου Άδωνη. Ο ποιητής των ειδυλλίων Βίων διηγείται ότι η θεά έριξε τόσα δάκρυα όσες σταγόνες αίμα σκόρπισε ο Άδωνης και ότι από κάθε δάκρυ γεννιόταν ένα τριαντάφυλλο, ενώ από κάθε σταγόνα αίμα μια ανεμώνη.
Η Αφροδίτη, για να τιμήσει το φίλο της, ίδρυσε μια πένθιμη γιορτή, που οι γυναίκες της Συρίας τη γιόρταζαν κάθε χρόνο την άνοιξη. Φύτευαν μέσα σε βάζα, σε δοχεία κτλ. σπόρους, που τους πότιζαν με ζεστό νερό, για να τους κάμουν να φυτρώσουν πολύ γρήγορα. Αυτά τα φυτέματα ονομάζονται «Κήποι του Άδωνη». Tα φυτά αυτά, που τα έκαναν να φυτρώνουν μ’ αυτόν το βίαιο τρόπο, πέθαιναν, αμέσως μόλις έβγαιναν από τη γη, συμβολίζοντας έτσι τη μοίρα του Άδωνη. Οι γυναίκες θρηνούσαν τελετουργικά για την τύχη του νέου άντρα που αγάπησε η Αφροδίτη.
Η σημιτική προέλευση αυτού του μύθου είναι ολοφάνερη, ενώ το ίδιο το όνομα του θεού ανάγεται στην εβραϊκή λέξη Αδωνάι, που σημαίνει «κύριος». Η λατρεία του Άδωνη διαδόθηκε στο μεσογειακό κόσμο την ελληνιστική περίοδο, ενώ ο μύθος του απεικονίζεται ήδη επάνω σε ετρουσκικά κάτοπτρα.
Να συμπληρώσουμε μόνον ότι παραλλαγές των μύθων γύρω από τον Άδωνι υπάρχουν αρκετές.
Αδώνια (τα)
Ετήσια γιορτή σε ανάμνηση του θάνατου και της ανάστασης του Άδωνη που γινόταν σε όλες σχεδόν τις πόλεις της Ελλάδας. Τα Αδώνια δεν είχαν παντού την ίδια διάρκεια. Αλλού ήταν γιορτές διήμερες, αλλού τριήμερες και αλλού διαρκούσαν εφτά ημέρες. Ούτε και η εποχή κατά την οποία γίνονταν ήταν η ίδια σε όλες τις περιοχές. Με εξαίρεση το χειμώνα μαρτυρίες εορτασμού υπάρχουν για τις άλλες εποχές του έτους.
Οι πρώτες ημέρες της γιορτής ήταν πένθιμες. Στα διήμερα Αδώνια η πένθιμη μέρα λεγόταν “αφανισμός” εξαιτίας των παθών του θεού. Οι γυναίκες τελούσαν τα καθιερωμένα για την κηδεία του θεού και θρηνούσαν το χαμό του. Μετά με λυμένα μαλλιά γυρνούσαν στους δρόμους περιφέροντας τα ομοιώματα του θεού και μέσα σε οδύνη έψελναν πένθιμους ύμνους τα “αδωνίδια” με τη συνοδεία αυλού που ονομαζόταν “γίγγρα”. Τη χαραυγή της επόμενης μέρας πετούσαν τα ομοιώματα του θεού σε πηγές ή σε ποτάμια. Μετά την πάροδο των πένθιμων ημερών οι πιστοί γιόρταζαν με οργιαστική χαρά την ανάστασή του. Στα διήμερα Αδώνια η μέρα αυτή ονομαζόταν “εύρεσις” και τη γιόρταζαν με χορούς, πλούσια γεύματα, μέσα σε κατάσταση γενικής ευθυμίας.
Όταν οι Αθηναίοι ετοιμάζονταν για την εκστρατεία στη Σικελία ήταν η εποχή που γιόρταζαν τα Αδώνια και η πόλη αντηχούσε από τους θρήνους των γυναικών. Τέτοιο ήταν το πένθος και ο θρήνος ώστε οι Αθηναίοι φοβήθηκαν για την έκβαση της εκστρατείας.
Στα αθηναϊκά Αδώνια, όπως και στα αντίστοιχα της Κύπρου, της Αλεξάνδρειας και της Βύβλου, οι γυναίκες φορώντας ρούχα πένθους, θρηνούσαν μπροστά σε δύο νεκροκρέβατα που ήταν τοποθετημένα στις εισόδους των σπιτιών. Πάνω στα νεκροκρέβατα έβαζαν ξύλινα ομοιώματα του Άδωνη και της Αφροδίτης. Γύρω από τα ειδώλια τοποθετούσαν τους “κήπους του Άδωνη” δηλαδή γλάστρες με φυτά που γρήγορα αναπτύσσονται, τα οποία είχαν φυτέψει λίγες μέρες πριν. Τους κήπους αυτούς αργότερα τους τοποθετούσαν πάνω στις στέγες των σπιτιών για να μεγαλώσουν γρήγορα με τη βοήθεια του ήλιου. Η ανάπτυξη των φυτών αποτελούσε σημάδι της ανάστασης του θεού.
Κοντά στον επιτάφιο (νεκροκρέβατο) τοποθετούσαν κούκλες που παρίσταναν έρωτες και πουλιά και δίπλα στο ομοίωμα του Άδωνη άφηναν πλακούντες και γλυκίσματα.
Ο θάνατος και η ανάσταση του Άδωνη είχε σχέση με τον ετήσιο κύκλο της βλάστησης και της καρποφορίας.
